Gomiha ovdagáttuid dutkamiin
Čakčamánu 27.beaivve lea vuosttaš geardde go Sámi allaskulla PhD-prográmmas lea doavttirgrádahas gii bealušta doavttigrádadutkama. Berit-Ellen Juuso lea dutkan sámi mánáid lohkandáiddu go lea vuohttán ovdagáttuid das ahte sámegiela lea nu váttis oahppat lohkat.
Su dutkama namma lea “Jietnadagas bustávvii – bustávas jietnadahkii. Sámegielat álgooahpahusa ohppiid teknihkalaš lohkandáidu”. Dutkanbarggu 36 oasseváldi leat giđđat 8-jahkásažžan Norggas nuppi ceahkis, ja Suomas vuosttaš luohkás.
Berit-Ellen Juuso váldogávnnahus lea ahte oahppit gaskamearálaččat olahit teknihkalaš lohkandáiddu dan jagi giđđat go devdet gávcci jagi. Nuppin sániin birgejit sámi mánát lohkamis ja ohppet sámegiela lohkat nu go vurdo.
-Mun vuhtten ovdagáttuid ahte sámegiella lea nu issoras váttis, váhnemat ja oahpaheaddjit eahpidedje sámi mánáid birget lohkamis. Soapmasat ballet mánáid bidjamis sámi luohkaide. Muhto mun lean dutkama bokte gomihan čuoččuhusa ahte sámegiela lea nu váttis oahppat lohkat, dadjá Juuso.
Dattege čájeha dutkan ahte sáhttá leat dárbu deattuhit sámegiela erenomáš iešvuođaid lohkanoahpahusa ordnedettiin.
-Sámi bustávat leat dat maid ohppet heajumusat ja maŋemusat. Mánát ohppet Y ja X, vaikko eai gávdno sámegielas. Sámi bustávaid eai dovdda seamma bures go dat eai gullo ja oidno seamma olu, ja dat dáidá addit ovdagáttuid ahte sámegiela oahppat lea nu issorat váttis. Muhto nu dat ii leat, deattuha son.
Sámebustávaid ja jietnadagaid oinnolašvuođas ja frekveanssas lea dasto mearkkašupmi ohppiid dekodendáidui. Nugo dál lea, de son váillaha sámegiel áppaid ja spealuid oahppamis. Visuála beallii livččii nu dehálaš lohkančehppodaga ovddideamis
-Juohke jagi gullat bohtosiid lohkandáiduiskkadallamiin das ahte lohkandáidu hedjona. Diet lea servodatáigeguovdil go vuođđolohkandáidu ferte lea hálddus vai birge bures servodagas. Dasto ferte movttidit teavsttaid lohkama ja daid ipmárdusa.
- Dovdo mearkkašahttin ahte sáhttá sámegillii buvttadit teavstta mii soaittášii leat ávkin sámi oahpaheddjiide. Doaivva lea ahte ii dárbbaš ballat sámegiela lohkamis. Ii sámegiella leat váddáseabbo go eará gielat, dadjá Juuso.
-Dát lea stuorra olahus ja sávan lihku Berit-Ellen Juusoi go lea vuosttaš gii geargá min doavttergráda prográmmas. Su dutkan lea sihke dehálaš ja relevánta sámi skuvllaide ja mii dárbbašat eambbo dákkár dutkamiid sámi oahpuid birra ja sámegielas. Sámi allaskuvlii lea dehálaš ahte min iežamet fágabargit olahit doavttergrádaid, go dát nanne fágabirrasa, dadjá rektor Liv Inger Somby. Rektor lea ilus go ásahusa fágavirgehasat olahit sámi akademiijas doavttergrádaid, go dát nanne sámi dutkamis ollu vejolašvuođaid. Dán čavčča han lea 35 jagi dassái go Sámi allaskuvla ásahuvvui ja 50 jagi dassái go Sámi Instituhtta vuođđuduvvui.
